Zmiany głoskowe

Zmiany, jakim ulegają głoski, występując np. w kontekście. Przedmiotem obserwacji nie są tu pojedyncze segmenty mowy. Wypowiedź jest jednak continuum. Artykulatory po wypowiedzeniu jednej głoski nie wracają do statycznej pozycji.

W tekście mówionym głoski przenikają się, nie ma między nimi ostrej granicy.

Koartykulacja

zjawisko polegające na wpływie sąsiedztwa na sposób wymawiania poszczególnych segmentów mowy.

W fonetyce mozna wyróżnić trzy typy różnic w sposobie artykulacji poszczególnych segmentów:

1. różnice przypadkowe – źródłem mogą być : zmieniająca się ilość śliny w jamie ustnej 😉
2. różnice indywidualne – można je zauważyć przy obserwacji tekstów powielanych przez różne osoby – źródłem : fizjologiczne cechy aparatu mowy poszczególnych nadawców czy nawyki wymawianiowe
3. różnice kontekstowe – można je obserwować, porównując segmenty tekstów wypowiadanych przez różne osoby, z których jedne realizują badany segment bez przekształceń koartykulacyjnych, inne ze zmianami motywowanymi wpływem SĄSIEDZTWA fonetycznego.

Upodobnienia (asymilacje) głoskowe

• to koartykulacyjnie motywowane różnice w sposobie wymawiania identycznych segmentów tekstu mówionego,

• to zróżnicowania w sposobie realizacji indentycznych segmentów tekstu, które motywowane są wpływem sąsiedztwa fonetyczneg, a ponadto są żywym procesem.

Anatomiczne mechanizmy powodujące zmiany głoskowe

Są dwie możliwości oddziaływania kontekstu:

1.  perseweracja (lewostronne sąsiedztwo ma wpływ na artykulację bezpośrednio graniczących głosek)
2. antycypacja (prawostronny kontekst decyduje o cechach artykulacyjnych głoski go poprzedzającej)

Zmiany głoskowe ze względu na kierunek sąsiedztwa fonetycznego

Badając wpływ sąsiedztwa fonetycznego na artykulację określonych segmentów, wyróżnić można dwa typy upodobnień:

1. upodobnienia postępowe,
2. upodobnienia wsteczne.

Zmiany głoskowe ze względu na typ wyrażeń, w których obserwujemy wpływ sąsiedztwa fonetycznego

Biorąc pod uwagę typ wyrażeń językowych, w których obserwujemy wpływ sąsiedztwa fonetycznego, można wyróżnić:

1. upodobnienia wewnątrzwyrazowe
2. upodobnienia międzywyrazowe

Zmiany głoskowe ze względu na cechę, której dotyczy wpływ sąsiedztwa fonetycznego

Sąsiedztwo fonetyczne może mieć wpływ na różne właściwości artykulacyjne współwystępujących ze sobą tekstu mówionego. Ze względu na tę cechę wyróżnić można:

1. upodobnienia pod względem dźwięczności
2. upodobnienia pod względem nosowości
3. upodobnienia pod względem miękkości
4. upodobnienia pod względem miejsca artykulacji
5. upodobnienia pod względem stopnia zbliżenia narządów mowy, czyli typu zapory, na jaką napotyka powietrze wydostające się z płuc